yazı dizimiz devam ediyor…İpek Erdoğan hanımefendiye bizimle aynı duyguları paylaştığı için tekrar teşekkür ederim…

Ailenin Temel Değerleri

Geçen yazımızda güven ve varoluşa saygı üzerine bir giriş yapmıştık. Şimdi konuyu daha da açarak somut çözüm önerileri sunmak istiyorum.

Öncelikle çocuğunuz olmasa da bu yazı dizisini okumakta fayda var çünkü unutmayın siz de bir zamanlar çocuktunuz, belki hatırlamadığınız anıların bugünkü bilinçdışı izlerini hayatınızda yaşıyorsunuz. Ve ne iş yaparsanız, kaç yaşında olursanız olun hayatın bir alanında mutlaka çocuklarla temasınız var. Eğer içinde bulunduğumuz maddi-manevi sıkıntıları çözmek istiyorsak bunu toplumsal düzeyde yapmamız gerekir.

Evet hala iletişim meselesine direkt girmedik çünkü öncesinde kavramamız gereken bazı “temeller” var. Psikoloji bilimi oldukça kümülatif (birikimli) bir alan. Daha anlaşılır olması için maalesef lafı bazen uzatıp kavramları açma ihtiyacı duyulabiliyoruz. İyileşme süreci sabır ister.

Değerler eğitimi

Eğitimciyseniz değerler eğitimi kavramı size tanıdık gelecektir. Değerler sadece okulda mı verilir, niçin önemli onu konuşalım.

Birçok çift anne baba olma konusunda çekince duyar. Bu çiftleri, çocuğa nasıl eğitim vereceği, onu nasıl yetiştireceği endişeleri çocuk sahibi olmaktan alıkoyar. Çocuk sahibi anne babalar ise çocuklarını yetiştirmede kendilerini yetersiz hissediyor. Bu meselelerin ana nedenlerinden biri; aslında “bireylerin kendi değerlerini bilmemeleri”. Kişi henüz kendi değerlerinin ne olduğunu bilmiyor ki ailesinin değerlerinin ne olduğuna karar versin ve bu değerleri çocuklarına aktarsın.

Gözünde büyüttüğü çocuk eğitimi, mücadele, savaş gerektiren, katı kurallar, devamlı hırgür çıkan bir olgu değildir. Kişi kendini tanıma cesaretini gösterdikçe, insan davranışlarını ve nedenlerini öğrendikçe çocuk yetiştirmek keyifli bir hal alacaktır; meşakkati, yorgunluğu çok ama huzurlu ve iyileştiren, dönüştüren bir süreç.

Bireyin değerleri, ailenin değerleri ne ise toplumun değerleri de o olacaktır. Çocuğunuzla iletişim kurarken veya siz çocukken sizinle iletişim kurulduğunda, bazen bilinçli çoğu zaman farkında olmadan değerler eğitimi verilir. Hadi dedenin elini öp bakalım, yaşlılara saygı değeri, eve ayakkabını çıkar da gir, yaşadığın yeri temiz tutma değeri, paranı ihtiyacın olan şeylere harca, tutumlu olma değeri, ya doğruyu söyle ya da sus, dürüst olma değeri vs. Gelenek, görenek, örf, anane “değerlerimizin” nesiller boyu sürmesi için var. Tabii ki her değer işlevsel olmayabilir, bu konuya burada değinmeyeceğiz.

Temel bazı değerler ise her dönem işlevini korur; yaratılana saygı duymak, dürüst olmak, sevgi, yardımseverlik, adil olmak, güven, dürüstlük, hoşgörü, kanaatkarlık, alçak gönüllük, çalışkanlık, sabır vs. olmazsa olmaz özgüven.

Öncelikle birey olarak sizin için en önemli değerler nedir, bunu belirleyin. Geçen hafta son bölümde sorulan soruya verdiğiniz cevap size yardımcı olacaktır.

Ardından peki aile olarak sizin için olmazsa olmazınız hangi değerlerdir, bu değerlerden hangilerinin muhakkak çocuğunuza vermeniz gerektiğini düşünüyorsunuz, belirleyin. Eşinizle, güvendiğiniz insanlarla istişare edebilirsiniz. Her ailenin yapısı farklıdır, haliyle her ailenin temel değerleri de farklı olabilir. O yüzden genel geçer bir şey söylemek yerine sizin kendi aile değerlerinizi belirlemenizi önemsiyorum.

Düşünme ve istişare süreçlerini tamamladıktan sonra bir kağıda bizim ailemizin temel değerleri bunlar diye en az 4-5 maddelik bir liste hazırlayabilirsiniz. Yazmak önemli, lütfen ihmal etmeyin. İnsan zihninin çalışma prensibinde yazmak en etkili yöntem. Yazdığınız kağıdı isterseniz herkesin göreceği bir yere asabilir, süsleyebilir, odalara tek tek dağıtabilirsiniz. Ama en önemlisi aile değerlerinizi çocuklarınızla nasıl paylaşacağınıza karar vermeniz.

Anlattığınız hikayelerde, sohbetlerinizde,izlediğiniz dizi filmlerde, bizzat anılarınızda hep bu değerlere yer verebilirsiniz. Diyelim ki dürüstlük sizin ailenizi temel değerlerinden. Bunu aile toplantılarınızda, akşam yemeklerinde veya çocuklarınızı uykuya hazırlarken, eşinizle baş başa sohbette konuşuyordunuz ve bu ailedeki herkes tarafından bilenen bir değer. Öyleyse çocuğunuzun bir yalanını yakaladığınızda , ah evet seni yakaladım,  suçluyu yakalayan bir polis edası yani çocuğunuzu utandırmak ona sadece değersizlik duyguları yükler; utandırılan çocuk arsız olur, utanma duygusunu kaybeder. Yaş durumuna göre bu örnekte yapılması gerekenler değişecektir ancak öncelikle çocuğunuz bu yalanı söyleme gereğini neden duydu, bunu anlamalı. Ve sonra karşılıklı sohbet esnasında hikayelerden üzerinde en güzeli kendi çocukluk anılarınız üzerinden tekrar dürüstlük değerini verebilirsiniz. Burada önemli nokta lütfen kızgın, yorgun, tahammülünüz azken bu konuşmayı yapmayın. Çözüm yerine işleri daha çıkmaza götürebilirsiniz. Eğitim güven ortamında verilir. Huzurlu ve güven duyulan anda alınan her eğitim kalıcı olacaktır

 Unutmayın çocuğunuz hala eğitim sürecinde. Ona, bu iyi bunu yap, bu kötü bunu yapma dediğiniz bir şeyi tek seferde uygulamasını beklemeniz maalesef beyhude. Size şaşıracağınız bir bilgi; davranış eğitimi, açık bir zihinle ve uyumlu bir ilişkide ortalama 3 yılı bulabilir, sabırlı olmalı, tıpkı toprakla uğraşmak gibi, ağaç dikmek, meyve almak gibi değil mi 🙂

“Ek olarak bu sabır çocuğunuza sunduğunuz bir lütuf değil. Çocuk yetiştirmede ilişki asla tek yönlü değildir; siz çocuğunuzu şekillendirirken o da sizi şekillendirir ve bazen tedavi eder.“

Son olarak, birey olarak sizin bu hayattaki değerleriniz nedir?

NOT: Aile toplantısı nedir, nasıl yapılır detaylı anlatacağım. Çocuklar uykuya nasıl hazırlanır  ve çocukla en iyi iletişim kurma zamanları hangileri, bu konularda da çeşitli kolaylaştırıcı yönergeleri sizinle paylaşacağım.